رادیولوژی به چه معنی است

 رادیولوژی به معنی پرتوشناسی می باشد . این رشته یکی از رشته های علوم پایه پزشکی و زیر شاخه ای از فیزیک پزشکی است که با استفاده از اشعه ایکس و دیگر انواع پرتوها به تشخیص و درمان بیماریها کمک می کند . شدت اشعه برای تصویربرداری های دهانی بسیار ضعیف بوده و بنابر این احتمال ابتلا به عوارض ناشی از قرارگرفتن در معرض اشعه ایکس ناشی از دستگاههای رادیولوژی دهان فک و صورت بسیار کم می باشد .

دندانپزشکان به علل مختلف مانند یافتن پوسیدگی های دندان ، ضایعات استخوانی اطراف دندانها ،بیماری های پریودونتال ، مشاهده دقیق ریشه های دندانها و…. نیاز به رادیوگرافی های دندان دارند .

رادیولوژی دهان فک و صورت یکی از دوره های تخصصی دندانپزشکی است که شامل مبانی فیزیکی و تکنیکهای تصویربرداری ، تفسیر و شناخت خصوصیات ضایعات دهان و صورت در انواع تصویربرداری ها و حفاظت در برابر تشعشعات کاربردی می باشد و در صورت اتمام موفقیت آمیز دوره دانشگاهی به صدور گواهینامه تخصصی می انجامد .

رادیولوژی های دندان برای مشخص نمودن دندان های پوسیده ، کیست ها و ضایعات پری اپیکال ، بیماری های پریودونتال ، بررسی دندان های نهفته ، ضایعات استخوانی و…. بکار می روند . چند نوع رادیوگرافی دندانی وجود دارند که عبارتند از : پری اپیکال ، بایت وینگ ، اکلوزال . این نوع رادیوگرافی ها داخل دهانی می باشند یعنی برای تهیه آنها باید فیلم در داخل دهان قرار گیرد . انواع دیگری از رادیوگرافی ها ، خارج دهانی هستند مانند : رادیوگرافی پانورامیک ، لترال سفالومتری ، واترز ،TMJ و…. که همانطور که از نامشان پیداست فیلم در خارج از دهان قرار میگیرد .                       

مقدار اشعه رادیوگرافی های دندانپزشکی بسیار کم می باشد و مقدار اشعه ای که از این رادیوگرافی ها به سایر نقاط بدن می رسد بسیار کم است . بنابر این خطر جدی سایر اندام ها را تهدید نمی کند .

با وجود ایمنی نسبی رادیوگرافی های دندانپزشکی ، حفاظت در برابر حداقل اشعه توصیه میشود . بنابر این بهتر است هنگام تهیه رادیوگرافی ها مانند (تکنیک پانورامیک ، لترال سفالومتری ، واترز، ،TMJ و سی تی اسکن دندان ، فک و صورت CBCT) از روپوش سربی استفاده گردد ، همچنین هنگام تهیه رادیوگرافی های داخل دهانی باید از یقه های سربی که بر روی غده تیروئید قرار می گیرد (Thyroid collar) استفاده گردد .

ضمنآ در مورد خانم های باردار نیز بهتر است انجام رادیوگرافی به زمان پس از دوران بارداری موکول شود . مگر آنکه مورد اورژانسی باشد که باید در این افراد از پیش بند های سربی استفاده گردد .

رادیولوژی چیست؟

رادیولوژی : علم تصویربرداری از بدن

رادیولوژی که به عنوان یک شاخه یا تخصص از علوم پزشکی می باشد، عبارت است از بکار بردن فناوری تصویربرداری توسط تابش و اشعه ایکس، که به جهت تشخیص و درمان بیماری کاربرد دارد.

در گذشته رادیولوژی یا پرتوشناسی را رشته ای از روش های پرتوی یونیزان می دانستند. اما امروزه با علوم تصویری دیگری از جمله ام آر آی، و سونوگرافی هم مخلوط می شود. روش های دیگری هم که در این رشته کاربرد دارند، سی تی اسکن، ماموگرافی و روش های مرسوم دیگر رادیوگرافی می باشند که تابش اشعه های ایکس بروی صفحات فیلم یا گیرنده های دیجیتالی می باشد.

از رادیولوژی به چهار دلیل استفاده می شود :

رادیولوژی تشخیصی : در این روش از تجهیزات پزشکی استفاده می شود و تشخیص داده می شود که فرد بیماری خاصی دارد یا خیر.

رادیولوژی مداخله ای : این روش به پزشک مسیر بهتر و مطمئن تر برای درمان بیمار را نشان می دهد.

رادیولوژی درمانی : از این نوع رادیولوژی برای جنبه های درمانی نیز می توان استفاده کرد، مثلا سلول های سرطانی را مورد هدف قرار داد و از بین برد. به این روش، رادیوتراپی یا پرتودرمانی هم می گویند.

رادیولوژی هسته ای : شامل دارو درمانی می باشد؛ در طی درمان از مواد رادیواکتیو استفاده می شود که وارد بدن بیمار می شوند. این مواد باعث تولید تصاویر واضح و روشنی از عملکرد بدن می شوند.

چه روش های تصویری در پرتودرمانی مورد استفاده قرار می گیرند؟

 

روش‌ های زیر برای تشخیص، مورد استفاده یک رادیولوژیست می‌توانند قرار بگیرند :

روشهای پرتوی یونیزان

رادیوگرافی

فلوئوروسکپی

مقطع‌ نگاری رایانه‌ای

ماموگرافی

روشهای پرتوی غیر یونیزان

ام آر آی

سونوگرافی

مقطع‌ نگاری همدوسی اپتیکی

روش‌ های پزشکی هسته‌ ای به چه صورت انجام می شوند؟

 

اسکن استخوان : در این روش مواد پرتوزا تزریق می شوند، سپس بعد از تجمع این مواد در مغز استخوان تصویربرداری انجام می شود. سپس بیماری که بیمار درگیر آن می باشد تشخیص داده می شود.

اسکن مغزی: تزریق موادی پرتوزا صورت می گیرد. با عبور از سد خونی مغز، و اجتماع آن در آسیب دیدگی های مغزی مثل تومورها، تصویربرداری صورت می گیرد، سپس به یکی از روش های زیر بیماری تشخیص داده می شود.

اسکن گالیم

اسکن موگا

پت اسکن و اسپکت

اسکن‌های ریوی

اسکن سستامیبی تکنیتیوم-۹۹ام

سینتیگرافی تالیم-۲۰۱

اسکن تیروئید

شغل یک رادیولوژیست را میتوانید در ویدیو زیر مشاده نمایید :

 

رادیولوژی از راه دور یا به عبارتی تله رادیولوژی :

 رادیولوژی علم تصویربرداری بدن می باشد. هدف از رادیولوژی تشخیص بیماری یا حالات غیرطبیعی بدن به کمک روش ها و دستگاه های پیشرفته می باشد.

تله رادیولوژی به زبان ساده همان رادیولوژی و پزشکی از راه دور می باشد. به این صورت که با کمک سخت افزارها و نرم افزارهای جدید شرایط فراهم می شود تا پزشکان و متخصصانی که در این رشته دوره دیده اند، متخصصان پاراکلینیک، حتی بدون این که در مرکز درمانی حضور داشته باشند، به اطلاعات بیمار تحت درمان، پرونده ها و تصاویر گرفته شده از بیمار دسترسی داشته باشند. به این ترتیب مراحل تشخیص و درمان را می توانند پیگیری کنند.

مساله ای که باید توجه داشت، بخش سخت افزاری تجهیزات پزشکی می باشد، کامپیوترها، ارتباطات شبکه ای و اینترنت و در بخش نرم افزار هم از برنامه های HIS به صورت عمده استفاده می شود. HIS سیستم اطلاعات بیمارستانی است، RIS یا سیستم اطلاعات رادیولوژی و PACS یا سیستم انتقال و بایگانی تصاویر پزشکی و دیگر نرم افزارهایی که به عنوان زیر ساخت و ابزار دستیابی به تله مدیسن و تله رادیولوژی استفاده می شوند.

به دلیل استفاده این نرم افزارها و سیستم ها در مراکز درمانی، این تشخیص وجود دارد که اطلاعات گرفته شده از بیمار مانند پرونده پذیرش، تصاویر پزشکی که از بیمار گرفته شده، نتایج آزمایشات و حتی شرح عمل در اختیار پزشکان و متخصصین به وسیله ابزار شبکه و اینترنت قرار گیرد. با قابلیت های نرم افزاری که این سیستم ها دارند، و قوانین مربوطه در آن ها رعایت می شود، امکان دسترسی به این اطلاعات را پزشکان می توانند داشته باشند. به همین ترتیب مراحل تشخیص و درمان به بهترین شکل ممکن و کوتاه ترین زمان انجام خواهد شد.

تصاویری که از جایی به جای دیگر انتقال داده می شوند، تصاویر حاصل از رادیولوژی x-ray ، CT، MRI و اولتراسوند و … می باشند. در مجموع این تکنولوژی را می توان فرایندی به منظور به اشتراک گذاشتن اطلاعات و یافته‌ های جدید در بین رادیولوژیست ها دانست. همچنین به عنوان یک ابزار مفید و مشاوره‌ ای از راه دور.