در مطالب گذشته در مورد اندازه گیری تشعشع و دوزیمتری در رادیوگرافی پانورامیک و  رادیولوژی دهان فک و صورت توضیحات کامل را دادیم , در این مرحله می خواهیم در مورد اثرات بیولوژیک اشعه یونیزان در رادیوگرافی پانورامیک توضیح می دهیم …

هنگامی که راجع به اثرات بیولوژیک اشعه یونیزان بحث می گردد،دو نوع بافت بدن مد نظر قرار می گیرند :

• بافت های سوماتیک و ژنتیک

بافت های سوماتیک مانند پوست ، سیستم عضلانی اسکلتی ، معدی-روده ای،هماتوپویتیک و عصبی،در فرد تابش یافته تحت تاثیر قرار می گیرند ولیکن سلامت ژنتیکی نسل های آینده تحت تاثیر قرار نخواهد گرفت . 

بافت هایی مانند پوست ، تیرویید ، چشم و سیستم هماتوپویتیک به عنوان بافت های حساس به اشعه در نظر گرفته می شوند ، زیرا تابش اشعه به این بافت ها بر روی کیفیت رندگی فرد  تابش یافته تاثیر می گذارد.

مثلا تابش اشعه یونساز (یونیزان) به پوست و غده ی تیروئید ، خطر سرطان زایی در این بافت ها را افزایش داده ، همچنین در عدسی چشم احتمال ابتلا به آّب مروارید و در سیستم هماتوپویتیک احتمال ابتلا به لوسمی را بالا می برد.بافت های ژنتیک نیز به عنوان بافت های حساس به اشعه،در نظر گرفته می شود،زیرا اشعه یونیزان تغییرات ژنتیکی مضری را به وجود می آورد ،که از یک نسل به نسل دیگری قابل انتقال است.

اثرات مضر اشعه x ، بلافاصله خود را نشان نمی دهند و ممکن است این زمان از پنچ تا هفت سال برای بعضی لوسمی ها و 20 سال یا بیشتر برای بعضی از سرطان های پوست به طول بیانجامد.

ار نظر علمی ، اثرات مضر دوزهای پایین اشعه ایکس در تکنیک رادیوگرافی پانورامیک به صورت یک تغییر مشخص قابل مشاهده در فراد به اثبات نرسیده است . اگر اثرات سوء و مخرب قابل مشاهده ای نیز وجود داشته باشند ، خود را به صورت افزایش تکرار وقوع بیماری در جمعیت کل ، نشان می دهند ، مثلا احتمال وقوع اسکواموس سل کارسینوما در یک جمعیت تابش یافته بیشتر است و هر چه دور تابش اشعه بالاتر باشد ، احتمال وقوع سرطان نیز بیشتر شده و در نتیجه رابطه ی بین تشعشع (علت) و بیماری (معلول) آسانتر نشان داده خواهد شد.

البته در مورد دوز های بسیار پایین تابش اشعه ،نشان دادن رابطه ی علت و معلول بسیار مشکل می باشد.

معمولا خطرات ناشی از اشعه یونیزان به عوامل مختلف بستگی دارند مانند:

• حجم و نوع بافت اشعه دیده
• نوع و شدت و میزان تابش اشعه
• عوامل و زمینه های فردی میزبان

این عوامل می توانند میزان آسیب بیولوژیک و فرایند ترمیم در یک فرد را تغییر دهند . دستگاه پانورامیک چرخشی یک نوار باریک و نسبتا نازکی از بافت ها را تحت تابش قرار می دهند.به طور کلی که بعضی نواحی،دوز های نسبتا پایین و نواحی دیگر دوزهای نسبتا بالایی از اشعه را دریافت می دارند.

ثابت شده است که آسیب ناشی از تشعشع در یمک ناحیه خاص،هرگز به طور کامل ترمیم نمی شود و بقایای آسیب مزبور درون بافت های تابش باقی خواهد ماند.

ضمنا اهمیت آسیب های باقیمانده در بافت ها،هنوز به خوبی شناخته نشده و مکانیسم های تحریک بروز سرطان نیز ناشناخته می باشند.

مطالب مرتیط :

اندازه گیری تشعشع و دوزیمتری در رادیوگرافی پانورامیک

اثرات بیولوژیک رادیوگرافی پانورامیک(مقدمه)

اثرات بیولوژیک رادیوگرافی پانورامیک