
کاربردهای سی تی اسکن دندان
فوریه 15, 2015
یونیت های رادیولوژی دهان فک و صورت
فوریه 15, 2015در سال 1972 آقای هانسفیلد (Hounsfield) تکنیک سی تی اسکن دندان را معرفی نمود . در ساده ترین نوع اسکنر های CT ، پرتو اشعه X بادبزنی (fan shape) و Climate شده بعد از خروج از بیمار به یک سری دریافت کننده (detector) می رسد .
بسته به طراحی اسکنر هم تیوب و هم دتکتور ممکن است همزمان دور مریض بچرخند و یا اینکه دتکتورها یک حلقه ثابت را حول مریض تشکیل داده و تنها تیوب بطور دایره ای در داخل این حلقه بچرخد . پرتو اشعه X رسیده به دتکتور توسط کریستال موجود در آن جذب شده و اطلاعات به دست آمده به صورت یک سیگنال آنالوگ به کامپیوتر منتقل و دیجیتالی می شود ، توسط یک الگوریتم ریاضی آنالیزشده و اطلاعات مربوط به تصویر تو مو گرافیک ایجاد می گردد. دستگاههای سی تی اسکن اولیه زمان تصویر برداری طولانی ای داشتند . در اسکنر های امروزی تصویر به روش اسپیرال (Spiral) تهیه می شود . یعنی همچنان که Gantry (قسمتی که شامل تیوپ و دتکتور است) می چرخد ، تخت بیمار نیز به طور مداوم در حرکت است . به این ترتیب زمان تصویر برداری کاهش یافته ، دوز جذبی بیمار به میزان قابل توجهی کمتر می شود.بعلاوه امکان باز سازی تصاویر در پلان های مختلف وجود دارد.
مزایا:
یکی از ویژگیهای مهم تصاویر سی تی اسکن دندان آن است که در این تکنیک بافت هایی که دانسیته فیزیکی آنها تفاوت بسیار جزئی (کمتر از 1 درصد) با یکدیگر دارند، تصویر می شوند. در حالیکه در رادیو گرافی معمولی این اختلاف نشان داده نمی شود و این به دلیل کنتراست رزولوشن بالای این تکنیک می باشد. اخیراً تصاویر سی تی اسکن دندان را می توان با استفاده از نرم افزارهای پیشرفته به شکل سه بعدی باز سازی نمود . در نتیجه تصاویر از زوایای مختلف قابل رویت می باشند . حتی می توان سطوح خارجی تصویر را برداشت تا مناطق عمقی تر قابل بررسی باشند.
تکنولوژی سی تی اسکن به طور مداوم در حال پیشرفت است . در دستگاههای جدید EBCT که با استفاده از پرتوهای الکترونی کار می کنند ، امکان تصویر برداری بسیار سریع از قلب فراهم آمده است .به طوریکه می توان زمانی به کوچکی 50 میلی ثانیه را ثبت نمود . یعنی تصاویر قلب و ریه بدون آنکه آرتیفکت ناشی از حرکت آنها ثبت شود ، با کیفیت مطلوب به دست می آید.
در سالهای اخیر جدید ترین تکنولوژی در زمینه سی تی اسکن دندان با نام CBCT برای تصویر برداری دهان ، فک و صورت بسیار کارآمد تر و اقتصادی تر از روشهای معمولی سی تی اسکن وارد بازار شده است. در این روش به جای پرتو اشعه X بادبزنی از پرتو اشعه X با خروجی دایره ای یا مستطیلی شکل استفاده می شود . مزیت این روش رزولوشن بالاتر و دوز پایین تر آن نسبت به سی تی اسکن معمولی است . با این روش امکان تصویر برداری از یک دندان و بافت های نگهدارنده آن با رزولوشن عالی و نیز کل ماگزیلا و مندیبل ، استخوانهای صورت ، ساختمان داخلی گوش ، مفصل TMJ و قاعده جمجمه در مقاطع آگزیال ، کرونال و ساژیتال به صورت سه بعدی فراهم می گردد
MRI (Magnetic Resonance Imaging):
در این تکنیک برخلاف روشهای دیگر به جای پرتو یونیزان ، از امواج رادیو فرکانس طیف الکترو مغناطیس استفاده می شود. برای تولید یک تصویر MRI بیمار در یک مگنت(Magnet) بزرگ قرار داده می شود که میدان مغناطیس خارجی نسبتاً قوی را القا می کند.این میدان سبب می شود تا هسته بسیاری از اتمهای بدن از جمله هیدروژن با این میدان در یک راستا قرا گیرند. بعد ازاستفاده از پالس رادیو فرکانس از بدن انرژی آزاد می شود که شناسایی شده و برای ساختن تصاویر در کامپیوتر ازآن استفاده می شود. حساسیت بالای این روش به تفاوت های جزئی دردانسیته بافتهای مختلف و عدم وجود اکسپوژر به اشعه، از دلایلی هستند که MRI را جایگزین سی تی اسکن برای تصویربرداری از بافت نرم کرده است. اما سی تی اسکن همچنان برای تصویر برداری از بافتهای استخوانی بهترین روش محسوب می شود.
جهت بررسی بافتهای مختلف توسط MRI بطور معمول از تصاویر weighted T2 و T1 استفاده می شود . تصاویر T1معمولاً برای توصیف آناتومی بخشهای مختلف بکار می روند . تصاویر T2 زمانی استفاده می شوند که در جستجوی تغییرات التهابی یاپاتولوژیک هستیم . در موارد خاص از تصاویر fat suppretion mode,proton density و… نیز استفاده می شود . استفاده از MRI برای تمام بیمارانی که اشیا فلزی ایمپلنت شده در بدن خود دارند ، یا از دستگاههایی استفاده می کنند که دارای فلزات فرو مغناطیس هستند (pacemaker قلبی یا کلیپس ها ی مغزی ) به دلیل پتانسیل ایجاد خطر در مجاورت مگنت تصویر برداری ، ممنوع می باشد.
همچنین MRI در تصویر برداری فک و صورت در موارد مشکوک به internal derangment دیسک مفصل گیجگاهی – فکی و ارزیابی درمان آن بعد از عمل جراحی ؛ شناسایی و لوکالیزاسیون ضایعات بافت نرم این ناحیه و تصویر برداری از پارانشیم غدد بزاقی کاربرد دارد .