پرتو درمانی یک روش استاندارد درمانی برای بیماران با سرطان ناحیه سر و گردن می باشد. یکی از راه‌های درمان سرطان که به تنهایی یا به همراه دیگر شیوه‌های درمان استفاده می‌شود. در جریان پرتو درمانی با استفاده از اشعه یا پرتوهای دارای انرژی زیاد (پرتو یونیزان) سلول های سرطانی یا مشکوک را از بین برده می شوند.

پرتو درمانی یعنی استفاده از انرژی اشعه ایکس قوی یا پرتوهای یون ساز (مثل الکترون‌ها) برای از بین بردن سلول‌های سرطانی، به منظور تخریب مواد ژنتیکی درون تومور و جلوگیری از رشد و گسترش بافت‌های سرطانی. 40 درصد از مبتلایان از این روش استفاده می کنند، همچنین در برخی از سرطان‌ها مثل سرطان حنجره، پرتو درمانی به جراحی ارجحیت دارد. نکته ای که در این رابطه باید توجه داشت پرتو درمانی ممکن است به سلول‌ های سالم هم آسیب برساند، بنابراین در پرتو درمانی کنترل درستی روی دوز وارده به حجم هدف در نظر گرفته می شود. یکی از حیاتی‌ ترین برنامه ها در کنترل کیفی واحد پرتو درمانی نیز می باشد. یعنی دوز تابشی به شکلی باید کنترل شود که با کمترین آسیب به بافت‌های سالم، بتواند بیشترین تخریب را در سلول‌ های سرطانی داشته باشد.

مشکلاتی که به عنوان عوارض پرتو درمانی در حین درمان ممکن است پیش آیند، گرچه ناخوشایند می باشند، ولی غالبا عوارض حاد یا خطرناک نبوده و با گذشت زمان از بین می روند (چند هفته پس از اتمام درمان). خوشبختانه اکثر مواقع قابل کنترل می باشند. البته عارضه ای در حین درمان مشاهده نمی شود، چون از فردی به فرد دیگر متفاوت می باشد.

مثلا بیمار ممکن است بعد از درمان احساس خستگی یا ضعف داشته باشد. اضطراب و خستگی آن هم به خاطر رفت و آمدهای مداوم برای درمان می باشد. بهتر است بیمار به دلیل خستگی مفرطی که ممکن است به خاطر پرتودرمانی داشته باشد، استراحتش را بیشتر کند و مقدار خواب شبانه اش را افزایش دهد.

عوارض پوستی هم از دیگر عارضه های طی درمان با رادیوتراپی می باشد. در نواحی که اشعه تابیده می شود و تحت درمان است ممکن است پوست نازک شود و ایجاد خارش و سوزش کند. اما از هیچ پماد و کرمی استفاده نکنید، تنها با نظر پزشک از روغن بچه بهتر  است استفاده شود. از لباس های نخی و حتی الامکان گشاد استفاده شود. از استفاده مواد آرایشی، لوسیون و یا عطر در محل درمان به شدت خودداری شود.

در ادامه بی اشتهایی و ریزش مو هم از عوارض پروسه درمانی پرتودرمانی می باشند.

خشکی دهان و کم شدن جریان بزاق از شایعترین عوارض دهانی بیماران در طول مدت رادیوتراپی و بعد از آن می باشد. به همین دلیل ممکن است بیماری های دهان و دندان به دنبال داشته باشد. چون مخاط دهان وجود ندارد، جویدن برای فرد سخت و دردناک می شود. به خاطر همین غذاهای نرم برای بیمار در نظر گرفته می شود. در نتیجه پلاک دندان هم بیشتر می شود و رفته رفته موجب پوسیدگی دندان می شود.

در کنار چنین عارضه ای بافت مخاط دهان (لثه، زبان، گونه، کام….)استخوان فک ،عضلات مخصوص جویدن و دندان ها نیز آسیب می بینند. به دنبال آن از دست رفتن حس چشایی ،تریسموس یا انقباض عضلات فک و ازبین رفتن بافت استخوانی فک می باشد. البته التهاب مخاط دهان و حس چشایی بعد از رادیوتراپی بر می گردند. در حالیکه خشکی دهان اساسا غیر قابل برگشت است. به همین خاطر باید اقدامات پیشگیرانه ای در جهت داشتن دندان هایی سالم بعد از رادیوتراپی در نظر داشت.

مطالب مرتبط :

بیماری های دهان تان را بشناسید!

بیماری های دهان فک و صورت

درمان بیماری های لثه با لیزردرمانی