رادیولوژی در زمان بارداری : در زمان بارداري، همه مادران مراقبند تا مبادا دارویی مصرف كنند که برای سلامت جنین‌شان خطری در پی داشته باشد. همه دارو‌ها از نظر مجاز بودن مصرف در زمان بارداري یا میزان خطر برای جنین، درجه‌بندی می‌شوند، اما آیا بقیه اقدامات تشخیصی و درمانی هم همینطورند؟

 در زمان بارداري ، ممکن است مادر دچار بیماری‌هایی شود که برای تشخیص آن‌ها نیاز به انجام رادیوگرافی باشد. رادیوگرافی یا‌‌ همان تصویربرداری با اشعه ایکس، با تابش این اشعه به بدن و عبور آن از بافت‌های بدن انجام می‌شود. عکس ساده قفسه سینه هنگام عفونت شدید ریه، عکسبرداری از دندان‌ها، عکس از ستون مهر‌ه‌ها به دليل مشکلاتی مانند کمر درد، عکس از اندام‌ها به دنبال شکستگی یا تصادف، رادیولوژی شکم به دليل آپاندیسیت، رادیولوژی از لگن به دليل سنگ کلیه یا بیماری‌های دیگر، سی‌تی‌اسکن یا حتی آنژیوگرافی از عروق قلب همه از مواردی هستند که ممکن است در طول بارداری مادر را تحت تابش اشعه ایکس قرار دهند.

زنان بارداری که دچار دندان‌درد می‌شوند ممکن است قبل از مراجعه به متخصص دندانپزشک درباره این موضوع تردید داشته باشند که آیا درمان‌های دندانپزشکی برای جنین داخل شکم او بی‌خطر خواهد بود. اگر باردار هستید، ممکن است خطر احتمال گرفتن عکس‌برداری از دندان شما را از مراجعه به دندانپزشکی بترساند، زیرا مطمئن نیستید که اشعه‌ی رادیولوژی چه تأثیری بروی سلامت کودکتان دارد.

برخی از مادران آینده حتی برای مراجعه برای معاینات معمولی و منظم دندانپزشکی واهمه دارند، بدون اینکه حتی بدانند که آیا رادیوگرافی دندان در بارداری می‌تواند به کودکشان آسیب وارد کند یا نه. این نگرانی‌ها برای یک مادر باردار عادی است، خصوصاً اگر اولین بچه‌ی او باشد و تمام جوانب احتیاط را برای مراقبت از کودک خود در برابر آسیب بکار می‌برد. اگر دچار دندان‌درد هستید یا یک مشکل دندانی اورژانسی دارید، باید به این موضوع فکر کنید که دندانپزشک شما به‌ طور معمول برای تشخیص علت مشکل، نیاز به انجام عکس‌برداری رادیولوژی خواهد داشت.

در رادیولوژی قانوني به نام «قانون ده روز» وجود دارد. اين قانون ذكر مي‌كند بهتر است، خانم‌ها زماني كه در سن بارداری قرار دارند در 10 روز ابتدای دوره عادت ماهانه‌شان که ممکن است تخمک آزاد شود، تحت تابش اشعه ایکس قرار نگیرند. اگرچه تخمک‌هایی هم که به دليل تابش اشعه ایکس آسیب دیده‌اند معمولا بارور نمی‌شوند یا بعد از باروری نمی‌توانند در رحم جایگزین شوند، اما این قانون بیشتر برای پیشگیری از آسیب‌های احتمالی توصیه شده است.

اگر بعد از انجام رادیوگرافی فردی متوجه بارداری اش شود ، نباید کار خاصی انجام د هد . اگر مادری همچنان نگران سلامت جنین خود است و حتی به سقط جنین فکر می کند باید از پزشک متخصص بخواهد مقد ار اشعه تابید ه شد ه را مشخص کند . بهتر است بیشتر از 5 واحد اشعه به بد ن ماد ر تاباند ه نشود و د ر بیشتر موارد میزان اشعه کمتر از این مقد ار است.

آیا سقط مجاز است؟

آیا می‌توان بارداری را به دلیل تابش اشعه به جنین پایان داد و جنین را سقط کرد؟ این سوالی است که برای بسیاری از خانم‌هایی که بدون اطلاع از بارداری‌شان تحت پرتودرمانی یا تصویربرداری‌های مکرر قرار می‌گیرند، پیش می‌آید. به طور کلی تصمیم‌گیری در این موضوع بیشتر از آن‌که پزشکی باشد، حقوقی است، اما از دیدگاه پزشکی، تنها زمانی می‌توان در مورد ختم بارداری و احتمال آسیب جنین به دلیل اشعه ایکس فکر کرد که میزان اشعه دریافتی بیش از ۱۰۰ واحد و نزدیک به ۵۰۰ واحد باشد.

 در این زمان هم باز باید بررسی‌های بیشتر توسط آزمایش‌های مختلف و محاسبه سن بارداری انجام شود. اما از نظر پزشکان، درمورد جنین‌هایی که در معرض تابش بیش از ۵۰۰ واحد اشعه بوده‌اند، احتمال این‌که آسیب و مشکلی ایجاد شده باشد بسیار زیاد است و بهتر است در مورد این بارداری‌ها بررسی‌های دقیقی انجام شود. توجه داشته باشید که میزان اشعه‌ایی که در یک تصویر برداری ساده از قفسه سینه به بدن تابانده می‌شود کمتر از یک میلی راد (واحد تابش اشعه ایکس) است. به همین دلیل دریافت این میزان زیاد از اشعه فقط در موارد خاص ممکن است پیش بیاید.

رادیولوژی و سرطان ، رادیولوژی در زمان بارداری

تجربه نشان داده است رادیولوژی ساده در زمان بارداري به هیچ عنوان باعث سقط یا آسیب‌های مادرزادی به جنین نمی‌شود. اما نکته‌ایی که همچنان وجود دارد این است که این اشعه‌ها هرچند هم که ناچیز باشند، ممکن است آسیب سلولی ایجاد کنند که در دراز مدت می‌تواند به سرطان منجر شود. همانطور که مادر در معرض خطر قرار دارد، جنینی که در رحم هست هم ممکن است به خاطر این اشعه‌ها دچار تغییرات سلولی شود و اثراتش را سال‌ها بعد و بعد از به دنیا آمدن و در زمان کودکی نشان دهد.

به طور طبیعی احتمال سرطان در کودکی یک در۵۰۰ است که با اشعه‌های ضعیف این احتمال به میزان بسیار ناچیزی (یک در 10 هزار) بالا می‌رود و با اشعه‌های قوی‌تر این افزایش ممکن است به یک در هزار برسد. لوسمی یا سرطان خون یکی از سرطان‌هایی است که ممکن است به دليل تابش بیش از حد اشعه به جنین در زمان بارداري، بعد‌ها در نوزاد به وجود بیاید.

رادیوگرافی دندان در بارداری

باید از رادیوگرافی و عکسبرداری دندان در بارداری با اشعه ایکس خودداری کنید، اما اگر اجرای آن ضروری است، قبل از تصمیم‌گیری درباره بهترین روش برای اجرای آن، مراتب را با پزشک و دندانپزشک خود درمیان بگذارید. زیرا ممکن است عفونت شدید در لثه یا دندان بیشتر به شما آسیب برساند تا عکس بردای با اشعه ایکس.  

این موارد را رعایت کنید

• در صورت اصرار پزشک مبنی بر انجام رادیوگرافی یا اورژانسی بود ن ضمن اطلاع به پزشک مربوطه، حداکثر مراقبت و محفاظت بیمار د ر برابر اشعه باید به عمل آید .
•  از جمله موارد حفاظتی که باید به آن توجه د اشت این است که راد یوگرافی از بیمار د ر10 روز اول قاعد گی انجام شود .
•  از پوشش سربی تا آنجا که برای تصویر اختلال ایجاد نکند ، استفاد ه شود و با پرتو محد ود و افزایش فاصله تیوب انجام شود .
•  از پزشک بخواهید حتی الامکان از روش های د یگر تصویربرد اری که بد ون اشعه ایکس است، استفاد ه کند .
•  د ر صورت بارد اری حتما عبارت « lmp» را روی برگه د رخواست راد یولوژی ذکر کنید .