معاینات رادیوگرافی خارج دهانی :

در معاینات رادیوگرافی خارج دهانی، هم منبع اشعه ایکس، و هم گیرنده تصویر (فیلم یا سنسور الکتریکی)، خارج از دهان بیمار قرار می گیرند.

در ادامه به بررسی شایع ترین معاینات خارج دهانی می پردازیم، که در ان ها منبع و سنسور بی حرکت باقی می مانند. این معاینات شامل پرتونگاری lateral cephalometric، از صفحه ساجیتال یا مدین؛ پرتونگاری submentovertex از صفحه عرضی یا افقی؛ پرتونگاری های waters، posteranterior cephalometric و reverse-Towne از صفحه کرونال یا فرونتال؛ و پرتونگاری oblique lateral از تنه و راموس مندبیل می باشد.

قدم اول در تهیه یک رادیوگراف، انتخاب پرتونگاری مناسب برای کار تشخیصی مربوطه می باشد.

با این وجود به دلایل آموزشی، به توضیح یکسری جنبه های تکنیکی تهیه نماهای خارج دهانی هم می پردازیم.

رادیوگراف های خارج دهانی با استفاده از دستگاه های اشعه ایکس متداول در دندانپزشکی، مدل های خاصی از دستگاه های پانورامیک یا دستگاه های اشعه ایکس پزشکی با ظرفیت بالاتر تهیه می شوند.

نماهای cephalometric و skull به گیرنده تصویر با ابعاد حداقل 25*20 سانتی متر نیاز دارند.

در حالی که پرتونگاری oblique lateral از مندبیل را می توان با استفاده از گیرنده تصویری به ابعاد 18*13 سانتی متر تهیه نمود. ضروریست که چپ و راست تصویر، به صورت صحیح و واضح، روی آن مشخص گردد. این کار معمولا با قرار دادن یک مارکر فلزی (به شکل R یا L) در خارج و گوشه ای از کاست که موجب از بین رفتن اطلاعات تشخیصی نشود، انجام می شود.

پارامترهای صحیح اکسپوژر به سایز بیمار، آناتومی و جهت قرارگیری سر بیمار، سرعت گیرنده تصویر، فاصله منبع اشعه ایکس تا گیرنده تصویر، و اینکه آیا از گریدها استفاده می شود یا نه، بستگی دارند.

در مورد بیماری شناخته شده یا مشکوک، ترکیب فیلم با صفحات واجد عناصر نادر زمینی با سرعت متوسط یا بالا، تعادل مطلوبی بین اطلاعات تشخیصی و اکسپوژر بیمار فراهم می کند. در کارهای ارتودنسی، استفاده از ترکیب های با سرعت بالا اکسپوژر بیمار را کاهش می دهد. در حالی که لطمه ای به شناسایی لندمارک های ضروری برای آنالیز سفالومتریک نمی زند. اگر چه گریدهای رادیوگرافی از اشعه پراکنده کاسته و به کنتراست و رزولوشن می افزایند.

ولی منجر به اکسپوژر بیشتر بیمار می شوند. سفالومتری نیازی به استفاده از گریدها ندارد. هرچند گریدها می توانند نمای رادیوگرافیک ساختمان های ظریف نظیر طرح ترابکولار را بهبود بخشند و به تشخیص بیماری کمک کنند.

استقرار صحیح منبع اشعه ایکس، بیمار و گیرنده تصویر به صبر و شکیبایی، توجه به جزییات و تجربه نیاز دارد. لندمارک آناتومیک اصلی مورد استفاده برای تنظیم موقعیت بیمار در رادیوگرافی خارج دهانی، خط کانتومئاتال می باشد که نقطه مرکزی شنوایی خارجی را به گوشه خارجی چشم وصل می کند.

خط کانتومئاتال با صفحه فرانکفورت، خطی که بوردر فوقانی مجرای شنوایی خارجی را به ریم اینفرااوربیتال متصل می نماید، زاویه تقریبی 10 درجه می سازد. استقرار گیرنده تصویر و بیمار، مسیر پرتو مرکزی و تصویر حاصله برای پرتونگاری های lateral، submentovertex، waters، reverse-Towne و oblique lateral مندبیل را برایتان با جزییات شرح می دهیم.

پرتونگاری Lateral Cephalometric (Lateral Skull)

استقرار گیرنده تصویر و بیمار

گیرنده تصویر موازی با پلن میدساجیتال بیمار قرار داده می شود. سمت مورد نظر در کنار گیرنده تصویر قرار می گیرد تا دیستورشن به حداقل برسد. در رادیوگرافی سفالومتری، سمت چپ بیمار در کنار گیرنده تصویر قرار داده می شود (استاندارد ایالات متحده) و یک فیلتر وج مانند در سر تیوب در قسمت قدامی پرتو جاگذاری می شود تا قسمتی از اشعه را جذب و مشاهده بافت های نرم را امکان پذیر نماید.

موقعیت پرتواشعه ایکس مرکزی

پرتو مرکزی بر صفحه میدساجیتال بیمار و صفحه گیرنده تصویر عمود می باشد و به وسط مجرای شنوایی خارجی تابیده می شود.

تصویر حاصله

سوپرایمپوزیشن دقیق سمت راست و چپ غیرممکن است زیرا ساختمان های طرفی که مجاور گیرنده تصاویر می باشند. نسبت به ساختمان های طرف دیگر دچار بزرگنمایی کمتری می شوند.

ساختمان های دوطرف که به صفحه میدساجیتال نزدیک اند در مقایسه با ساختمان هایی که ازاین صفحه دورترند تفاوت کمتری نشان می دهند. ساختمان هایی که به صفحه میدساجیتال نزدیک اند (نظیر زوائد کلینوئید و شاخک های تحتانی) تقریبا روی هم سوپرایمپوز می شوند.